تئاتر در لغت کلمه دشواری نیست و گفتنش راحت و با چرخش زبان می توان آن را به اداهای مختلف ارائه داد. اما وقتی وارد معنی و مفهوم این کلمه به ظاهر آسان می شویم میبینیم که آنقدر ها هم راحت نیست و بایستی برای جا انداختن این کلمه در میان مخاطب دشواری های زیادی را تحمل کرد.
تئاتر در معنی لغوی یعنی چیزی که میبینید و یا بهتر بگوییم چیزی که مخاطب میبیند ، بنابراین آغاز و پایان هر اجرای تئاتر به مخاطب برمی گردد و این مخاطب شماست که تصمیم میگیرد بعد از این به تماشای اجرای تئاترهای شما بنشیند و یا خیر.و برای همین هم هست که می گوییم سرمایه یک شهر در اجرای تئاتر آن شهر مخاطبانش هستند و چه بسا اجرای تئاتر هر چقدر هم از نظر گروه سازنده خوب اگر به دل مخاطب ننشیند یعنی نصف راه را حداقل اشتباه پیموده ایم.
در مقوله اجرای تئاتر همیشه سخن از جذب مخاطب و بالطبع انتظار ستایش اجرا از مخاطب وجود دارد لیکن این تنها بخشی از اجرای تئاتر است و بخش مهم آن یعنی نقد یک اجرا چه از نظر تخصصی و چه از نظر مخاطب بسیار باارزش و قابل تامل است.
در تئاتر شهرستان اوز کمی به عقب برمی گردیم و اظهار نظر را بعد از درج این مطلب به عهده مخاطب میگزاریم.
تا یادم هست نقد در تئاتر اوز هیچ وقت جایگاه خوبی نداشته و اگر هم نقدی بوده بسیار پراکنده و البته پایان آن با بحث فراوان و متهم کردن یکدیگر به نداشتن معلومات تئاتری بوده و بس.
یادم هست در اولین انجمن رسمی نمایش در سال 1381 ، اعضا تصمیم گرفتند که نقد تئاتر جزیی از رویکردهای انجمن باشد ، بگذریم که چرا این انجمن دوام چندانی نداشت اما خود جامعه تئاتری شهر ما هم تاب نقد اجراهای خود چه در حضور مخاطبان و چه کتبی نداشتند و البته هنوز هم ندارند و اگر نقدی هم بود قطعا به دعوا کشیده میشد و تنها نتیجه لذت بخش این نقدها دوستی هایی بود که از دل همین دعواها بیرون آمد و نمیدانم به فال نیک بگیریم یا خیر.....
در ساخت هر ساختمان شما نیاز به یک نقشه دارید ، بعد از اماده شده نقشه گاها ده هابار این نقشه با مشورت مهندسین و حتی مالک ساختمان عوض شده تا بالاخره یک نقشه شسته رفته در دسترس قرار گیرد. این کاری است که در تئاتر ما هم خوشبختانه هست و خوب است.
اما نکته مهم ساخت یک ساختمان برمی گردد به ساخت همان نقشه شسته رفته در دسترس ، که در این میان باید پیمانکار ، مهندسین ناظر و خیلی از متخصصین نقدهای خود را بر روی دایره ساخت گذارند و چیزی بسازند که در خور اعتبار و مجوز کسب شده از ادارات مطبوع باشد.
وضعیت تئاتر ما هم تا حدودی بدین گونه هست و تنها تفاوت آن این است که نقد چه در مراحل اولیه کار و چه در پایان کار و یا حتی در بازبینی اثر کوچکترین تاثیری در روند اجرای گروه نداشته و گروه همان کار خود را انجام میدهد با اذعان به اینکه بقیه هیچ نمیدانند و فقط ما میدانیم و این بزرگترین معضل اجراهای ماست و عجیب اینکه یک اجرا با همه نواقصی که بعداا در جلسات نقد ( اگر باشد ) ، اذعان می شود ، مجوز اجرا میگیرد و این هضم شدنی نیست.
نکته مهم بعدی اینکه ما جماعت تئاتری شهر با هم رودرواسی شدید داریم و یا اینکه جانب احتیاط را رعایت می کنیم. یعنی اینکه یک اجرا را نقد نمی کنیم چون فلانی رفیق صمیمی است و ناراحت می شود یا اینکه نقد نمی کنیم چون می ترسیم بعداا اجرای بعدی خودم هم نقد شود یعنی میترسیم آنچه در دل هست را بر زبان بیاوریم.
نقد یک کار چه در حوزه هنر باشد و یا غیره دلیل بر نقصان کار آن اجرا به طور خاص نیست ، شما ساخت یک ساختمان را نقد می کنید به دلیل اینکه این ساختمان در ساختش قوی عمل کند و از مصایبی مثل زلزله ، سیل و ... دور بماند، اما آیا میتوان این مثال را با تئاتر امروز اوز تعمیم داد یا خیر به عهده مخاطب....
همیشه گفته ام تئاتر و اجرای ضعیف اصلا نقد ندارد . خیلی از دوستان هستند که می گویند فلان اجرا بسیار ضعیف بود و بهتر است جلسه نقدی بگذاریم و از بسیار ضعیف بودنشان بگوییم ، بگویید اما اساسا اسم نقد را بر روی تئاتر ضعیف نگذارید ، نقد مخصوص اجراهای متوسط رو به بالا و قوی است و این بطور خاص جایگاه نقد را نشان میدهد.
برخی نیز بدلایل مختلف و یا از منظر شخصی خود مطالب بسیاری در فضاهای مجازی می نویسند و انواع توهین ها را به گروه های نمایشی میکنند و حتی برخی از انها اجرای یک گروه را ندیده و فقط بخاطر دشمنی با همان گروه خاص مطلب می نویسند و اسم آن را نقد میگذارند و به آن افتخار میکنند ، اما بدانید که این نوع آخری نه تنها نقد نیست (که نقد به هیچ شخصی توهین نمی کند ) بلکه به راحتی پیگیری قانونی هم برای گروه ایجاد خواهد کرد.
بیاییم نقد را آنچنان که هست در یابیم ، هیچ کدام از ما استاد نقد در اوز نیستیم و به صورت تجربی در طی سالهای زیاد آن را یاد گرفته ایم ولی به خود بقبولانیم نقد تئاتر یک رکن اساسی در اجرای هر تئاتر است.
مطالب بالا کلیاتی راجب نقد بود که جایگاه و ارزش چندانی در تئاتر اوز ندارد و امید است که این جایگاه ارزشش را پیدا نماید. جزییات و اصول نقد را بعداا میتوان در مطالبی بیان کرد اما اول تلنگری برای موفقیت اجرای تئاتر در شهرمان اوز .... حق یارتان
